در طراحی راه رعایت الزامات آیین نامه ای تضمین کننده ایمنی کامل طرح نیست. در آیین نامه طرح هندسی راه ها، معیارهای طراحی برای عناصر راه به صورت جداگانه ارائه میشود. در نتیجه قرار گرفتن عناصر طراحی شده در کنار یکدیگر همیشه نمیتواند ارائه دهنده یک راه ایمن باشد. لذا لازم است تا طراح، موارد ایمنی را در طراحی لحاظ کرده و نیز طرح از دید استفاده کنندگان از راه بازرسی ایمنی شود تا مشکلات ایمنی احتمالی شناسایی، رفع و اطمینان از ایمنی افزایش یابد.
راه ایمن چیست؟
راه ایمن در حالت ایده آل راهی عاری از هرگونه عوامل تأثیرگذار (عوامل مرتبط با راه) در وقوع تصادف است. راه ایمن حتی در صورت خطای استفاده کنندگان یا نقص وسیله نقلیه، میتواند پیامدهای آن را کاهش داده و به حداقل برساند. البته به طور مطلق نمیتوان راه را ایمن یا غیر ایمن دانست. بهتر است برای راه های با عملکرد ایمنی بهتر از عبارت راه ایمن تر استفاده کرد.
ویژگی های راه ایمن
– قابلیت دید مناسب در راه
مهمترین نیاز برای استفاده ایمن از راه، تأمین شرایط بهینه برای دید است. انواع مختلفی از فواصل دید از جمله فاصله دید توقف، سبقت، انتخاب و مثلث دید (در تقاطع ها) وجود دارد. فاصله دید در راه باید به اندازه ای باشد که استفاده کنندگان از راه رفتار ایمن داشته باشند. در صورت عدم امکان تأمین فاصله دید مورد نیاز باید محدودیت هایی در رفتار استفاده کنندگان از راه ایجاد شود. استفاده از علائم هشداردهنده یا ممنوعیت برخی حرکات گردشی در تقاطع ها از جمله این محدودیت ها است. این محدودیت ها در صورت عدم رعایت یا بدلیل ناکارآمدی استفاده کننده میتواند منجر به بروز تصادف شود.
– قابلیت خود معرف بودن راه
سهولت در تشخیص راه و رویکردهای پیش رو و سهولت در شناخت محیط اطراف راه و درک آسان تغییر محیط یکی از مهمترین ویژگی های یک راه ایمن محسوب میشود. راه خود معرف، راهی است که اطلاعات لازم به استفاده کنندگان را به موقع ارائه داده و شرایط قابل انتظار و قابل پیش بینی را برای اتخاذ تصمیم های مناسب فراهم سازد. راه خود معرف راهی است که در آن قابلیت دید فیزیکی و قابلیت تشخیص ذهنی برای همه استفاده کنندگان تأمین شده باشد. در این راه تمامی اجزا در موقعیت های قابل انتظار واقع شده و در کل گویا است. مشخص بودن راستای مسیر به ویژه در شب، مشخص بودن تقاطع ها، تبادل ها و محل های دسترسی های اختصاصی و عدم پیچیدگی طرح آنها از ویژگی های یک راه خود معرف محسوب میشود.
– قابلیت بخشندگی راه
راه بخشنده راهی است که در صورت وقوع اشتباه های غیر عمدی انسانی به ویژه اشتباه های ناشی از ناکارآمدی و ناتوانی راننده، از شدت تصادف کاسته و حداقل خسارت را به استفاده کننده وارد نماید. ایمن بودن حاشیه و حریم راه، تأمین ناحیه عاری از مانع، تأمین فضای لازم برای توقف های اضطراری، شکننده بودن تابلوها و علائم در برخورد با وسایل نقلیه و ایمن سازی انتهای حفاظ ها از ویژگی های یک راه بخشنده است. بدیهی است تأمین قابلیت بخشندگی راه برای تصادفات ناشی از تخلفات عمدی امکانپذیر نیست.
– سازگاری عناصر راه با یکدیگر و اجتناب از اعمال تغییرات ناگهانی در مشخصات راه
سازگاری مشخصه های هندسی اجزا و قطعات مجاور راه با یکدیگر و عدم وجود تغییرات ناگهانی در مشخصه های هندسی راه از ویژگی های یک راه ایمن است. به عنوان مثال تغییر ناگهانی طبقه عملکردی یا مقطع عرضی راه بدون ایجاد ناحیه اتصال و اطلاع رسانی مناسب، باعث ایجاد یک ناسازگاری در عملکرد راه میشود. معمولاً سازگاری در مرحله طراحی بر اساس سرعت طرح و در راه موجود با سرعت عملکردی 85 درصدی سنجیده میشود.
– تأمین نیازهای ایمنی استفاده کنندگان راه به ویژه استفاده کنندگان آسیب پذیر
شناخت و طبقه بندی تمامی استفاده کنندگان به ویژه استفاده کنندگان آسیب پذیر از راه مانند رانندگان مسن، عابران پیاده و کودکان در انتخاب پارامترهای طراحی مانند فاصله دید و سرعت طرح و طراحی تقاطع ها و محل های مجاز عبور بسیار دخیل است. پاسخگویی طرح به نیازهای استفاده کنندگان از بروز رفتارهای پرخطر جلوگیری میکند.
– تناسب مشخصه های راه با نوع و عملکرد راه
در انتخاب معیارهای طراحی باید طبقه عملکردی راه لحاظ شود. انتخاب معیارهای نامتناسب با عملکرد راه منجر به بروز رفتارهای غیر ایمن در راه میشود. رانندگان بر اساس انتظارات خود از یک آزادراه یا راه اصلیِ جدا شده، وارد آن شده و رانندگی میکنند. بنابراین مشخصات فنی راه باید با عملکرد آن متناسب باشد. ایجاد دسترسی ها و تقاطع های ناهماهنگ، طرح راستای تند یا رویه ناهموار در آزادراه ها نمونه هایی از نامتناسب بودن مشخصه های راه با عملکرد آن است که منجر به کاهش ایمنی میشود.
– تأمین رویه هموار و ایمن
داشتن رویه هموار و ایمن باعث افزایش ایمنی راه میشود. بافت رویه در تأمین مقاومت لغزشی لازم نقش به سزایی دارد. سطح ناهموار باعث کاهش راحتی رانندگان و سرنشینان، افزایش استهلاک وسایل نقلیه و افزایش تغییر جهت های ناگهانی وسایل نقلیه شود.
– تناسب مشخصات راه با سرعت عملکردی وسایل نقلیه
در هنگام بهره برداری، تمامی اقدامات اصلاحی باید بر مبنای سرعت عملکردی (سرعت 85 درصدی پیشنهاد میشود) باشد. عدم توجه به سرعت عملکردی در فعالیت های نگهداری باعث کاهش عملکرد ایمن راه خواهد شد. به عنوان مثال نصب تابلوهای با ابعاد کوچکتر از ابعاد مورد نیاز برای سرعت عملکردی باعث کاهش کارایی تابلوها شده و یا بالعکس نصب تابلوها با ابعاد بزرگتر از ابعاد مورد نیاز بدلیل عدم کارایی و عدم تأثیر مثبت در ایمنی باعث اتلاف منابع مالی خواهد شد.
– اجتناب از ایجاد موقعیت ها یا عوامل تحمیل کننده رفتار پر خطر به استفاده کنندگان
از ایجاد موقعیت ها و فضاهایی که ممکن است باعث بروز رفتار پرخطر نظیر سبقت غیرمجاز، حرکت در جهت خلاف و رفتارهای مشابه شود، باید اجتناب کرد. وجود سطح وسیع روسازی در تقاطع ها یا ایجاد خطوط کمکی ناکارآمد فقط میتواند باعث حرکت های گردشی غیر قابل پیش بینی یا افزایش سرعت و سبقت از سمت راست شود که این رفتارها منجر به تصادف میشود.
منبع :
آیین نامه ایمنی راه های کشور – ضابطه شماره 1-267
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
شرکت تدبیر تردد راه با بهره مندی از پرسنل کارآزموده، مجرب و آشنا به دستورالعمل ها و آیین نامه های فنی جاری کشور،
آمادگی مشورت و ارائه خدمات طراحی، ساخت و اجرا درکلیه زمینه های مرتبط با ایمنی راه را دارا می باشد.
از اعتماد شما سپاسگزاریم.
